İslamofobi sorunu, Ezher Aşırılıkla Mücadele Gözlemevi'nin takip ettiği en önemli konulardan biridir. Gözlemevi, Batı'daki İslamofobi olgusu hakkında birçok makale ve rapor yayımladı. Bu çerçevede, Gözlemevi bu raporda "Bulgaristan'da İslamofobi" meselesini ele alacaktır.
Balkan yarımadasında yer alan Bulgaristan'ın batısında Sırbistan, kuzeyinde Romanya, güneyinde ise Türkiye bulunuyor. Doğu Avrupa'daki en yüksek noktaya sahip olan Bulgaristan'ın doğu tarafında Karadeniz yer alıyor. Bulgaristan Cumhuriyeti başkenti, ülkenin aynı zamanda en kalabalık kenti olan Sofya şehridir.
Çok partili sisteme geçmeden önce 45 yıllık komünist geçmişe sahip Bulgaristan, hala Avrupa Birliği’nin (AB) en yoksul üyesi olarak tanımlanıyor. Bulgaristan’ın nüfusu 2015’te 7,17 milyon, etnik yapını (2011 nüfus sayımına göre) Bulgar yüzde 84,8, Türk yüzde 8,8, Roman yüzde 4,9 ve dini Yüzde 83,7 Hristiyan, yüzde 12,2 Müslüman, yüzde 3,7 inançsızdır.
İslamofobinin etkisiyle gelişen olaylarla çok geçmeden Bosna, Makedonya, Yunanistan ve Bulgaristan’da İslam karşıtı kampanyalar devreye sokulmuştur. Bölge Müslümanları direk ya da dolaylı olarak şiddet eylemlerine maruz kalmışlardır.
Medya, Bulgar toplumunda İslamofobiyi teşvik eden araçlardan biridir. Aslında medya, özellikle aşırı sağın medyası, Batı'daki Müslümanlara karşı kışkırtmada önemli bir rol oynamaktadır. Bulgaristan'da bazı medya organları, dini özgürlük adına çıkan yasaları öyle bir lanse ettiriyor ki, halk ülkenin İslamlaştığı tedirginliğine kapılıyor ve İslam’a tanınan hakları gereksiz görüyor. Bu sebeple de Müslümanlar için bazı hakların kısıtlanarak çözümün sağlanacağı zannı üzerine Müslümanlara birtakım zorunluluklar dayatılıyor. Örneğin; 2004 yılında okullarda başörtüsü yasağı uygulayan Fransa, 2011 Nisan ayında da kamusal alanda nikap ve burka yasağını yürürlüğe koydu. 2016 yılında da Hollanda yasağı yürürlüğe koydu ve yasağa karşı gelenlere 400 euro para cezasını öngördü. Hollanda’yı Bulgaristan takip etti ve yasağa karşı gelenler için 750 euro ceza belirledi.
Bulgaristan'da 2006 yılından beri başörtüsü tartışması sürüyor. O yılda Ayrımcılıktan Koruma Komisyonu, başörtüsü nedeniyle okumaları engellenen iki kız öğrenci hakkında karar verdi. Bu karar, Bulgar anayasasını yorumlama sorumluluğunu bireysel ve keyfi bir uygulama haline getirerek hukuki bir belirsizlik yarattı. Okullarda başörtüsü takılmasına izin verilip verilmeyeceği, müdürlerin insafına terk edildi.
2009 yılında Bulgaristan'da Müslümanlara yönelik bazı ihlaller yaşandı. Bunun üzerine Bulgaristan Başmüftülüğü 16 bölge müftüsü ile birlikte bir bildiri yayımlayarak, bazı devlet kurumları ve siyasal örgütlerin ülkedeki Müslümanlara karşı ırkçı bir yaklaşım içinde olduklarını belirterek duruma isyan ettiler. Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Parlamento Başkanına gönderilen bildiride, “Müslümanlara karşı son yıllarda artan saldırgan tavır ve ön yargılar endişe verici boyuta ulaştı” denildi. Ezher Aşırılıkla Mücadele Gözlemevi, Müslümanların meşru haklarını korumak için barışçıl yöntemleri benimsediğini doğrulayan bu iyi yasal adımı takdir ediyor.
Camiler, Batı'da aşırılık yanlıları tarafından en sık saldırıya uğrayan binalardır. Irkçı grupların Müslümanların camilerine saldırıları sistematik bir şekilde devam etmektedir. Nüfusu 7,3 milyon olan Bulgaristan’da 1,5 milyon Müslüman yaşıyor. Bulgaristan’da 2012 yılında cami ve müftülüklere karşı toplam 12 saldırı düzenlenmiş. Hükümetin hiç bir girişimde bulunmaması ile bu ırkçı gruplar saldırılarını “Gotze Delçev’de tek bir camii kalmasın” kampanyaları ile şiddetlendirmiş. Müftülük Binalarına domuz kafaları atılmış, Müslüman hanelerin kapılarına gamalı haç çizilmiş ve islamofobi tam bir cadı avına çevrilmiştir. Bulgaristan’da gittikçe destek kaybeden Rusya yanlısı, aşırı milliyetçi, genel başkanı ırkçı ve antisemitist olarak bilinen Volen Siderov olan faşist ATAKA (ATAK) partisi gibi siyasi aktörlerin saldırıları özellikle son yıllarda artmasıyla islamofobiyi endişe verici bir duruma getirmiştir.
ATAKA partisi milletvekillerinin 2011 yılında Sofya’da Banya Başı Camisi’ne karşı düzenlediği saldırı bu tür provokatif eylemleri cesaretlendirmiştir. Bulgaristan’da islamofobinin parti üyeleri aracılığı ile yapılması, liderlerin bu şiddeti söylemlerinde kullanması islamofobiyi yavaş yavaş kurumsallaştırarak meşruiyet kazandırmıştır.
2017 yılında başkent Sofya'da Müftü Başyardımcısının eşi Birali Myumun başındaki örtü nedeniyle fiziksel saldırıya uğradı.
Bu sonuçların ışığında Ezher Aşırılıkla Mücadele Gözlemevi, sosyal dokuyu parçalayan ve Bulgar toplumun tüm kesimlerinin bir arada yaşamasını bozan bu fenomenle ciddi bir şekilde yüzleşme gerekliliğinin altını çiziyor. Müslümanların Bulgar toplumunun temel bir parçası olduğuna şüphe yoktur. Bu nedenle Gözlemevi, Bulgar toplumun içinde Müslümanları hedef alan herhangi bir çağrıya karşı uyarıda bulunuyor.
Kaynaklar:
- https://www.milliyet.com.tr/tatil/bulgaristan-hakkinda-bilgiler-bulgaristan-bayragi-anlami-2022-nufusu-baskenti-para-birimi-ve-saat-farki-6298105
- https://www-aa-com-tr.translate.goog/tr/ulke-profilleri/bulgaristan/901472?_x_tr_sl=tr&_x_tr_tl=ar&_x_tr_hl=ar&_x_tr_pto=op,wapp
- https://www.tuicakademi.org/balkanlarda-islamofobi/
- Rabia Büşra Çolak; DİNİ TUTUM, DAVRANIŞLAR VE İSLAMOFOBİ İLİŞKİSİ, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2018, s.30
- https://www.dunyabulteni.net/balkanlar/bulgaristanda-ortu-yasagi-karmasasi-h144311.html
- https://www.timeturk.com/tr/2009/07/29/bulgarlarin-osmanli-hinci.html
- https://www.tuicakademi.org/balkanlarda-islamofobi/
- https://www.sabah.com.tr/dunya/avrupanin-islamofobi-raporunda-korkunc-gercekler-4258558